उत्तरकाशीतील सिल्कियारा बोगद्यात अडकलेल्या ४१ मजुरांना बाहेर काढण्यासाठी अनेक स्तरांवर प्रयत्न सुरू आहेत. बचाव कार्यातही अनेक प्रकारचे अडथळे येत आहेत. आता बोगद्यावरही उभ्या खोदकामाला सुरुवात झाली असून ३० मीटरहून अधिक खोदकाम पूर्ण झाले आहे. त्याच वेळी, 48 मीटरपासून ड्रिलिंग दरम्यान, बोगद्याच्या आत पाईपमध्ये अडकलेले ऑगर मशीन प्लाझ्मा कटरने कापून पूर्णपणे काढून टाकण्यात आले आहे.
आता या ड्रिलिंगमध्ये ४८ मीटरच्या पुढे खोदकाम हाताने केले जाणार आहे. यासाठी 6 ‘राईट मायनर्स’ टीमला सिल्क्यरा येथे पाचारण करण्यात आले आहे.
उंदीर खाण कामगार आता सिल्क्यरा बोगद्यात हाताने खोदतील
या ‘उजव्या खाणकाम करणाऱ्या’ कामगारांना दिल्ली आणि अहमदाबादमध्ये अशा प्रकारचे काम करण्याचा अनुभव आहे. एका वृत्तवाहिनीशी बोलताना ते म्हणाले, ‘आम्ही एकाच समाजाचे आहोत, आम्ही सर्व मजूर आहोत, बोगद्यात अडकलेलेही मजूर आहेत. आम्हाला त्या ४१ कामगारांना बाहेर काढायचे आहे. आपणही कधीतरी अशाच प्रकारे अडकून पडू शकतो तेव्हा ते आपल्याला मदत करतील. या खाण कामगारांनी सांगितले की, आम्हाला अशा कामाचा अनुभव आहे, आम्ही अनेक वर्षांपासून हे काम करत आहोत. आम्ही ते करू शकतो असा आम्हाला विश्वास आहे.
‘रिट मायनर्स’ एकावेळी 6 ते 7 किलो कचरा बाहेर काढतील
कामाची माहिती देताना रॅट मायनर्स म्हणाले की, पहिले दोन लोक पाइपलाइनमध्ये जातील, एक पुढे रस्ता बनवेल आणि दुसरा ट्रॉलीमध्ये भंगार भरेल. बाहेर उभे असलेले चार लोक पाईपच्या आतून मलबा असलेली ट्रॉली बाहेर काढतील. एकावेळी 6 ते 7 किलो कचरा काढला जाईल. मग आतील दोघे थकले की बाहेरचे दोघे पाइपलाइनमध्ये जातील. त्याचप्रमाणे एक एक करून काम केले जाईल. दरम्यान, बोगद्यात अडकलेल्या कामगारांना सत्तू लाडू, दलिया, जाम, ब्रेड आणि उकडलेली अंडी यांची ४१ पाकिटे आज देण्यात आली.
वरून ड्रिलिंग सुरू झाले, 30 मीटरहून अधिक उत्खनन पूर्ण झाले
बीआरओचे डीजी लेफ्टनंट जनरल हरपाल सिंग म्हणाले की, ऑगर मशीन ब्लेडचे तुकडे पाइपलाइनमधून काढण्यात आले. दीड मीटर खराब झालेले पाईप बदलण्यात येत आहेत. ढिगारा साफ केल्यानंतर, उंदीर खाण कामगार आणि लष्कराच्या मदतीने मॅन्युअल ड्रिलिंग सुरू केले जाईल.
हा सर्वात वेगवान मार्ग असेल. उंदीर खाणकाम करणारे प्लाझ्मा कटर किंवा पारंपारिक पद्धती वापरून मॅन्युअल ड्रिलिंग वापरतील. ते पुढे म्हणाले की, 31 मीटरपर्यंत उभ्या खोदकाम करण्यात आले असून 200 मिमी व्यासाचे पाइप 70 मीटरपर्यंत पोहोचले आहेत. सैन्य फक्त मदतीसाठी आहे. आम्ही एका वेळी सुमारे एक मीटर मॅन्युअल ड्रिलिंगची योजना करत आहोत.
राईट मायनिंग म्हणजे काय, ते कसे काम करते?
जेव्हा जागा अतिशय अरुंद असते आणि तेथे मोठी मशीन किंवा इतर ड्रिलिंग उपकरणे नेणे शक्य नसते तेव्हा राइट मायनिंगचा अवलंब केला जातो. यामध्ये मानव हाताने खोदतात. मानवाने छोट्या जागेत हळूहळू खोदकाम केल्याने त्याला ‘राईट मायनिंग’ असे नाव देण्यात आले आहे. ही पद्धत कोळसा खाणकामात मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते. विशेषत: ज्या ठिकाणी बेकायदेशीर खाणकाम केले जाते अशा ठिकाणी ही पद्धत मोठ्या प्रमाणात वापरली जाते.
विशेषत: ज्या भागात अवैध खाणकाम होते. मशिन्स आणि इतर उपकरणे लोकांच्या आणि प्रशासनाच्या सहज लक्षात येऊ शकत असल्याने, कोळसा खाणींमध्ये छुप्या पद्धतीने मानवाकडून ‘उजवे खाण’ केले जाते, जेणेकरून कोणालाही सुगावा लागू नये.
